Η Κτηνοτροφία, ένας από τους πιο παραγωγικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας, οδηγείται τα τελευταία χρόνια με μαθηματική ακρίβεια προς την απαξίωση και την εγκατάλειψη. Μέσα σε όλο αυτό το σκηνικό, αλυσιδωτές είναι και οι συνέπειες και για άλλους κλάδους της εθνικής οικονομίας, που αποτελούν προεκτάσεις της ελληνικής κτηνοτροφίας.
Βασικότερες από αυτές τις προεκτάσεις είναι η παραγωγή, η μεταποίηση και η εμπορία του γάλακτος. Το γάλα, το βασικότερο αγαθό για την εξέλιξη και την επιβίωση ενός λαού, έχει καταλήξει να πωλείται κάτω του κόστους παραγωγής από τον κτηνοτρόφο, αλλά πολύ ακριβότερο από το μέσο ευρωπαϊκό όρο στον καταναλωτή.
Με καθηλωμένες τις τιμές του παραγωγού τα τελευταία 4 χρόνια, ο έλληνας κτηνοτρόφος οδηγείται σε μια μείωση του κέρδους του κατά 70 %. Η αύξηση του ΦΠΑ, η ανεξέλεγκτη τιμή των καυσίμων, η αύξηση των ζωοτροφών είναι μερικές από τις βασικότερες αιτίες μείωσης του κέρδους του κτηνοτρόφου, εξαντλώντας έτσι τις οικονομίες του και οδηγώντας τον στο δανεισμό, με ότι περαιτέρω συνέπειες δημιουργούνται από την παρούσα οικονομική κρίση.
Παραγωγή Γάλακτος
Αναφερόμενοι λοιπόν στο αγελαδινό γάλα είναι εύκολο να διαπιστώσουμε, ότι η επιβίωση των αγελαδοτρόφων, βασίζεται πλέον στην σωστή διαχείριση του κόστους παραγωγής. Όλα αυτά βέβαια σε συνάρτηση με τρεις παράγοντες που αυξομειώνονται τα τελευταία χρόνια, όπως :
1. Οι αγελαδοτρόφοι και γενικά οι παραγωγοί γάλακτος μειώνονται (την περίοδο 1993-1994, οι βοοτρόφοι που δραστηριοποιούνταν στην παραγωγή αγελαδινού γάλακτος ήταν 27.805 μέλη, ενώ την περίοδο 2005-2006 κατέληξαν στα 6.853 μέλη, μια μείωση λοιπόν της τάξης του 75%)
2. οι ποσότητες γάλακτος μειώνονται (η μείωση της παραγωγής αυξάνει την εισαγωγή γάλακτος με αποτέλεσμα το 42% του γάλακτος που καταναλώνεται στην Ελλάδα να προέρχεται από το εξωτερικό) και
3. οι τιμές συρρικνώνονται .(η μέση τιμή παραγωγού στο αγελαδινό γάλα, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Γάλακτος, κυμαίνεται στα 24 λεπτά το κιλό. Βέβαια στην Ελλάδα η κατάσταση είναι λίγο καλύτερη, με τιμές που κυμαίνονται από 28 έως 44 λεπτά το κιλό)
Ενδεικτικά να αναφερθεί ότι μειωμένες είναι και οι ποσότητες στο κατσικίσιο ( -14,1 %) και πρόβειο γάλα (-3,9 %), αλλά εδώ είχαμε μια άνοδο των τιμών 8,3 % στο πρόβειο και 9 % στο κατσικίσιο, σύμφωνα πάντα με στοιχεία του ΕΛΟΓΑΚ.
Κατανάλωση γάλακτος
Το σύνολο της ποσότητας του αγελαδινού γάλακτος που καταναλώνεται στην Ελλάδα ανέρχεται ετησίως σε 1.250.000 τόνους περίπου. Από αυτή την ποσότητα 400.000 έως 420.000 τόνοι, καταναλίσκονται ως νωπό παστεριωμένο και 100.000 έως 120.000 τόνοι ως γάλα υψηλής παστερίωσης. Δηλαδή, συνολικά 500.000 έως 550.000 τόνοι αγελαδινού γάλακτος καταναλίσκονται υπό μορφή παστεριωμένου. Με τη μορφή γιαουρτιού, επιδορπίων γιαουρτιού και ροφημάτων καταναλίσκονται 400.000 έως 450.000 τόνοι αγελαδινού γάλακτος και 250.000 έως 300.000 τόνοι καταναλίσκονται για την παρασκευή διαφόρων τύπων τυριών. Από τα 1.250.000 κιλά αξίζει να αναφερθεί ότι μόνο 716.000 είναι η εγχώρια παραγωγή. (πηγή agrotypos.gr)
Χαρακτηριστικό στοιχείο είναι και η μείωση στην κατανάλωση φρέσκου γάλακτος, που έχει βέβαια οδηγήσει σε αντίστοιχη αύξηση στο γάλα υψηλής παστερίωσης. Ένα γάλα που διαρκεί περισσότερο, με αποτέλεσμα την ανάπτυξη έντονου ανταγωνισμού για το ελληνικό φρέσκο γάλα, από εισαγόμενο γάλα της Ευρωπαϊκής Ένωσης . Σύμφωνα με τον πρόεδρο των αγελαδοτρόφων γαλακτοπαραγωγών Ελλάδος, ένα 7 % των καταναλωτών κάθε μήνα οδηγείται στο γάλα μακράς διάρκειας.
Αναμένονται βέβαια και οι ενδεχόμενες αλλαγές από την εφαρμογή της νομοθεσίας για την αναγραφή της χώρας προέλευσης. Η αναγραφή αυτή μπορεί να αποτελέσει μια σημαντική λύση για τα προβλήματα που υπάρχουν, αρκεί να προσαρμοστούν οι βιομηχανίες γάλακτος και να εφαρμοστεί ο νόμος.
Δεν μπορούμε λοιπόν να μιλάμε για ελληνική αγελαδοτροφία αν δεν αναπτυχθεί μια θετική εικόνα στον καταναλωτή και αν δεν προωθηθεί το γάλα ως «Ελληνικό Γάλα», με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά λόγω της ιδιαιτερότητας της ελληνικής υπαίθρου.
Δεν μπορούμε να μιλάμε για Ελληνικό γάλα όταν η κατά κεφαλήν κατανάλωση νωπού γάλακτος στην Ελλάδα είναι 60 γραμμάρια / ημέρα, ενώ στην Ευρώπη είναι 120 γραμμάρια. Δεν είναι δυνατόν να μην υπάρχει πρόσβαση σε κάθε πολίτη στην κατανάλωση νωπού γάλακτος και αυτός να οδηγείται στην αγορά συμπυκνωμένου γάλακτος από τα σούπερ μάρκετ.
Ταυτόχρονα θα πρέπει η ανάπτυξη της αγελαδοτροφίας να συνδεθεί και με τις βιομηχανίες γάλακτος, διαμορφώνοντας ένα νέο πλαίσιο, μέσα από το οποίο θα ληφθεί μέριμνα για την δημιουργία ή επέκταση μιας εκτροφής πάντα σε αμφίδρομη σχέση με τις αποστάσεις από μια βιομηχανία.
Θα πρέπει να προταθούν αλλαγές στο ισοζύγιο του γάλακτος για να αποφευχθούν φαινόμενα παραπλάνησης καταναλωτή, οι οποίοι αγοράζουν γάλα εισαγόμενο ως ελληνικό. Μπορεί ο έλεγχος να φτάσει ως τον παραγωγό, συνδυάζοντας την ιχνηλασιμότητα στο γάλα ή τελικά το ισοζύγιο θα συμπληρώνεται και θα μαγειρεύεται από τους μεγάλο-επιχειρηματίες, όταν οι περισσότεροι μικρομεσαίοι μεταποιητές αγωνίζονται για να συγκεντρώσουν γάλα από όλα τα απομακρυσμένα χωριά, διακινδυνεύοντας χωρίς δόλο την τήρηση του νόμου; Μήπως η εφαρμογή ενός καθημερινού ισοζυγίου θα απαλλάξει την εμφάνιση φαινομένων, όπου παρατηρείται η γαλακτοπαραγωγή σε ορισμένα γεωγραφικά διαμερίσματα να αυξομειώνεται απίστευτα από μέρα σε μέρα.
Και αν η ιχνηλασιμότητα διαμέσου του ισοζυγίου καλύπτει τους αγελαδοτρόφους και του μεταποιητές, τι γίνεται με τους εμπόρους τυροκομικών προϊόντων;
Δεν θα πρέπει και αυτοί να είναι καταγεγραμμένοι σε ένα μητρώο και να ελέγχονται για τις ποσότητες που εμπορεύονται. Είναι δυνατόν εν έτη 2009 οι ετικέτες τυροκομικών προϊόντων να αλλάζουν από την μια μέρα στην άλλη, παραπλανώντας τους καταναλωτές, οι οποίοι γίνονται έρμαια σε επιτήδειους, που αλλάζουν τις ημερομηνίες παραγωγής και πωλούν Προϊόντα Ονομασίας Προέλευσης (Π.Ο.Π) χρησιμοποιώντας ταυτότητες άλλων μεταποιητών, που τυγχάνουν να συνεργάζονται μαζί τους;
Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα της μεταποίησης αποτελεί και το τυρόγαλο. Ένα ακόμα παρεξηγημένο υποπροϊόν, που εξακολουθεί να ταλαιπωρεί κάθε μεταποιητική μονάδα. Είναι απαράδεκτο να μην υπάρχει μια στρατηγική για το τυρόγαλο από το Ελληνικό κράτος και τις περισσότερες φορές αυτό να καταλήγει στο έδαφος, ενώ θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί ανάλογα.
Μεγάλη παραπλάνηση καταναλωτή υπάρχει βέβαια και στο γιαούρτι. Δεν μπορεί να μιλάμε για φρέσκο γιαούρτι όταν αυτό παρασκευάζεται με άλλους τρόπους (και όχι με φρέσκο γάλα και μαγιά) και αποτελεί σύμφωνα με την νομοθεσία επιδόρπιο γιαουρτιού αλλά παρόλα αυτά να αναγράφεται στην ετικέτα ως φρέσκο γιαούρτι. Απαραίτητη λοιπόν η αναγραφή της διαδικασίας παραγωγής και η ενημέρωση του καταναλωτικού κοινού για την σημασία της επισήμανσης του γιαουρτιού.
Πολυδιάσπαση φορέων
Μιλάμε για έλεγχο γάλακτος και αναφερόμαστε σε τέσσερις φορείς δημοσίου ελέγχου : ΕΛΟΓΑΚ, ΕΦΕΤ, ΟΠΕΓΕΠ, ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗ. Η πολυδιάσπαση αυτή των φορέων ελέγχου προκαλεί σύγχυση στους επιχειρηματίες και τους υποχρεώνει στην ανάλωση σημαντικού χρόνου από την εργασία τους για συμμόρφωση προς τις απαιτήσεις της νομοθεσίας.
Προβλήματα όπως η διαφορετική συμπλήρωση εντύπων για κάθε φορέα, χωρίς την ανάλογη προσαρμογή στις υπάρχουσες συνθήκες καθώς και στην έλλειψη ζύμωσης αυτών των εντύπων με την ελληνική πραγματικότητα. Ειδικά σε επιχειρηματίες που μοναδικό εφόδιο έχουν την πολύχρονη εμπειρία τους και δεν έχουν την δυνατότητα προσαρμογής στις νέες συνθήκες γραφειοκρατίας που έχουν δημιουργηθεί. Συνθήκες οι οποίες ευνοούν την εξέλιξη επικίνδυνων παιχνιδιών από επιτήδειους, ειδικά όταν τα παιχνίδια αυτά παίζονται ανάμεσα στα όρια ελέγχου της κάθε υπηρεσίας, όπου πολλές φορές δημιουργούνται αναμφίβολα διάφορα παραθυράκια, που αναπτύσσουν επικίνδυνες καταστάσεις για την δημόσια υγεία και ασφάλεια. Χαρακτηριστικά παραδείγματα η ανάμειξη τυροκομικών προϊόντων, πολλές φορές ΠΟΠ, όπου αλλάζουν επωνυμίες και ημερομηνίες. Ταυτόχρονα ενδεικτική είναι και η αδυναμία των παραγωγών σκληρών τυριών να υπολογίσουν την ακριβή ποσότητα παραγωγής, λόγω της διαφορετικότητας σε βάρος του κάθε τυριού.
Μια λύση για την προστασία από τις αλλαγές που μπορούν να γίνουν εις βάρος του καταναλωτή, όπως η ημερομηνία παραγωγής και η προέλευση, θα ήταν και η παρασκευή τυροκομικών προϊόντων, τα οποία θα συνοδεύονται από ανάγλυφη ημερομηνία παραγωγής και ίσως και ανάγλυφου κωδικού μεταποιητικής μονάδας. Με αυτόν τον τρόπο δεν θα μπορούν να πωλούνται προϊόντα αμφιβόλου προέλευσης ως επώνυμα και ελληνικά.
Στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας που αναφέρει ότι η ασφάλεια των τροφίμων ξεκινάει από το χωράφι και καταλήγει στο πιάτο του καταναλωτή, θα πρέπει να ληφθεί μέριμνα και για τον έλεγχο των κτηνοτροφικών μονάδων, οι οποίες θα πρέπει να προσαρμοστούν στις τρέχουσες συνθήκες. Συνθήκες οι οποίες κάνουν λόγο για ορθή κτηνοτροφική πρακτική, με ιδιαίτερη σημασία στην ευζωία των ζώων και στον χειρισμό του γάλακτος από τον παραγωγό. Τα εμπόδια είναι μεγάλα, αλλά με υπομονή και επιμονή μπορεί και ο μικρός παραγωγός να κατευθυνθεί με μια στρατηγική, η οποία θα αναδεικνύει την ποιότητα των προϊόντων του και θα καλλιεργήσει ένα αίσθημα υπερηφάνειας για τον ίδιο και για το προϊόν που παράγει. Με σωστή καθοδήγηση η υπερηφάνεια αυτή μπορεί σταδιακά να περάσει και στον καταναλωτή, απολαμβάνοντας πλέον ένα ελληνικό προϊόν ασφαλές και υγιεινό.
Κρίνεται λοιπόν σκόπιμο η δημιουργία ενός ενιαίου φορέα ελέγχου, που θα έχει τον έλεγχο της παραγωγής, μεταποίησης και εμπορίας του γάλακτος από την εκτροφή ως την κατανάλωση. Στον φορέα αυτόν θα πρέπει να προσαρμοστούν και οι τέσσερις φορείς ελέγχου που αναφέρθηκαν, με επιπλέον προεκτάσεις στον έλεγχο της ορθής κτηνοτροφικής πρακτικής και της εμπορίας των γαλακτοκομικών προϊόντων. Ταυτόχρονα αυτός ο φορέας θα ασχοληθεί με την ίδρυση ενός κέντρου γενετικής βελτίωσης και πιστοποίησης ζώων, αξιοποιώντας τις ήδη υπάρχουσες υπηρεσίες, ο οποίος θα οδηγήσει στην εξασφάλιση της ποιότητας των ΠΟΠ γαλακτοκομικών προϊόντων, και όχι μόνο, διασφαλίζοντας τις ντόπιες φυλές ζώων.
Είναι απορροίας άξιο να βασίζεται η ανάπτυξη της ελληνικής κτηνοτροφίας από την εισαγωγή ξένων ζώων για την παραγωγή γάλακτος. Δεν είναι δυνατόν να διαφημίζονται ισπανικές και γαλλικές φυλές προβάτων και να μην προωθούνται ελληνικές φυλές όπως τα πρόβατα φυλής Χίου, τα πρόβατα φυλής Σφακίων κ.α. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι να εκτρέφονται μόνο ενσταυλισμένα ζώα και να μην εκμεταλλευόμαστε την προσαρμοστικότητα και την καταπληκτική δυνατότητα αξιοποίησης της χλωρίδας του τόπου μας από τις εγχώριες φυλές.
Παπαδόπουλος Δημήτριος
MSc Γεωπόνος
Μέλος ΓΕΩΤ.Ε.Ε
Βασικότερες από αυτές τις προεκτάσεις είναι η παραγωγή, η μεταποίηση και η εμπορία του γάλακτος. Το γάλα, το βασικότερο αγαθό για την εξέλιξη και την επιβίωση ενός λαού, έχει καταλήξει να πωλείται κάτω του κόστους παραγωγής από τον κτηνοτρόφο, αλλά πολύ ακριβότερο από το μέσο ευρωπαϊκό όρο στον καταναλωτή.
Με καθηλωμένες τις τιμές του παραγωγού τα τελευταία 4 χρόνια, ο έλληνας κτηνοτρόφος οδηγείται σε μια μείωση του κέρδους του κατά 70 %. Η αύξηση του ΦΠΑ, η ανεξέλεγκτη τιμή των καυσίμων, η αύξηση των ζωοτροφών είναι μερικές από τις βασικότερες αιτίες μείωσης του κέρδους του κτηνοτρόφου, εξαντλώντας έτσι τις οικονομίες του και οδηγώντας τον στο δανεισμό, με ότι περαιτέρω συνέπειες δημιουργούνται από την παρούσα οικονομική κρίση.
Παραγωγή Γάλακτος
Αναφερόμενοι λοιπόν στο αγελαδινό γάλα είναι εύκολο να διαπιστώσουμε, ότι η επιβίωση των αγελαδοτρόφων, βασίζεται πλέον στην σωστή διαχείριση του κόστους παραγωγής. Όλα αυτά βέβαια σε συνάρτηση με τρεις παράγοντες που αυξομειώνονται τα τελευταία χρόνια, όπως :
1. Οι αγελαδοτρόφοι και γενικά οι παραγωγοί γάλακτος μειώνονται (την περίοδο 1993-1994, οι βοοτρόφοι που δραστηριοποιούνταν στην παραγωγή αγελαδινού γάλακτος ήταν 27.805 μέλη, ενώ την περίοδο 2005-2006 κατέληξαν στα 6.853 μέλη, μια μείωση λοιπόν της τάξης του 75%)
2. οι ποσότητες γάλακτος μειώνονται (η μείωση της παραγωγής αυξάνει την εισαγωγή γάλακτος με αποτέλεσμα το 42% του γάλακτος που καταναλώνεται στην Ελλάδα να προέρχεται από το εξωτερικό) και
3. οι τιμές συρρικνώνονται .(η μέση τιμή παραγωγού στο αγελαδινό γάλα, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Γάλακτος, κυμαίνεται στα 24 λεπτά το κιλό. Βέβαια στην Ελλάδα η κατάσταση είναι λίγο καλύτερη, με τιμές που κυμαίνονται από 28 έως 44 λεπτά το κιλό)
Ενδεικτικά να αναφερθεί ότι μειωμένες είναι και οι ποσότητες στο κατσικίσιο ( -14,1 %) και πρόβειο γάλα (-3,9 %), αλλά εδώ είχαμε μια άνοδο των τιμών 8,3 % στο πρόβειο και 9 % στο κατσικίσιο, σύμφωνα πάντα με στοιχεία του ΕΛΟΓΑΚ.
Κατανάλωση γάλακτος
Το σύνολο της ποσότητας του αγελαδινού γάλακτος που καταναλώνεται στην Ελλάδα ανέρχεται ετησίως σε 1.250.000 τόνους περίπου. Από αυτή την ποσότητα 400.000 έως 420.000 τόνοι, καταναλίσκονται ως νωπό παστεριωμένο και 100.000 έως 120.000 τόνοι ως γάλα υψηλής παστερίωσης. Δηλαδή, συνολικά 500.000 έως 550.000 τόνοι αγελαδινού γάλακτος καταναλίσκονται υπό μορφή παστεριωμένου. Με τη μορφή γιαουρτιού, επιδορπίων γιαουρτιού και ροφημάτων καταναλίσκονται 400.000 έως 450.000 τόνοι αγελαδινού γάλακτος και 250.000 έως 300.000 τόνοι καταναλίσκονται για την παρασκευή διαφόρων τύπων τυριών. Από τα 1.250.000 κιλά αξίζει να αναφερθεί ότι μόνο 716.000 είναι η εγχώρια παραγωγή. (πηγή agrotypos.gr)
Χαρακτηριστικό στοιχείο είναι και η μείωση στην κατανάλωση φρέσκου γάλακτος, που έχει βέβαια οδηγήσει σε αντίστοιχη αύξηση στο γάλα υψηλής παστερίωσης. Ένα γάλα που διαρκεί περισσότερο, με αποτέλεσμα την ανάπτυξη έντονου ανταγωνισμού για το ελληνικό φρέσκο γάλα, από εισαγόμενο γάλα της Ευρωπαϊκής Ένωσης . Σύμφωνα με τον πρόεδρο των αγελαδοτρόφων γαλακτοπαραγωγών Ελλάδος, ένα 7 % των καταναλωτών κάθε μήνα οδηγείται στο γάλα μακράς διάρκειας.
Αναμένονται βέβαια και οι ενδεχόμενες αλλαγές από την εφαρμογή της νομοθεσίας για την αναγραφή της χώρας προέλευσης. Η αναγραφή αυτή μπορεί να αποτελέσει μια σημαντική λύση για τα προβλήματα που υπάρχουν, αρκεί να προσαρμοστούν οι βιομηχανίες γάλακτος και να εφαρμοστεί ο νόμος.
Δεν μπορούμε λοιπόν να μιλάμε για ελληνική αγελαδοτροφία αν δεν αναπτυχθεί μια θετική εικόνα στον καταναλωτή και αν δεν προωθηθεί το γάλα ως «Ελληνικό Γάλα», με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά λόγω της ιδιαιτερότητας της ελληνικής υπαίθρου.
Δεν μπορούμε να μιλάμε για Ελληνικό γάλα όταν η κατά κεφαλήν κατανάλωση νωπού γάλακτος στην Ελλάδα είναι 60 γραμμάρια / ημέρα, ενώ στην Ευρώπη είναι 120 γραμμάρια. Δεν είναι δυνατόν να μην υπάρχει πρόσβαση σε κάθε πολίτη στην κατανάλωση νωπού γάλακτος και αυτός να οδηγείται στην αγορά συμπυκνωμένου γάλακτος από τα σούπερ μάρκετ.
Ταυτόχρονα θα πρέπει η ανάπτυξη της αγελαδοτροφίας να συνδεθεί και με τις βιομηχανίες γάλακτος, διαμορφώνοντας ένα νέο πλαίσιο, μέσα από το οποίο θα ληφθεί μέριμνα για την δημιουργία ή επέκταση μιας εκτροφής πάντα σε αμφίδρομη σχέση με τις αποστάσεις από μια βιομηχανία.
Θα πρέπει να προταθούν αλλαγές στο ισοζύγιο του γάλακτος για να αποφευχθούν φαινόμενα παραπλάνησης καταναλωτή, οι οποίοι αγοράζουν γάλα εισαγόμενο ως ελληνικό. Μπορεί ο έλεγχος να φτάσει ως τον παραγωγό, συνδυάζοντας την ιχνηλασιμότητα στο γάλα ή τελικά το ισοζύγιο θα συμπληρώνεται και θα μαγειρεύεται από τους μεγάλο-επιχειρηματίες, όταν οι περισσότεροι μικρομεσαίοι μεταποιητές αγωνίζονται για να συγκεντρώσουν γάλα από όλα τα απομακρυσμένα χωριά, διακινδυνεύοντας χωρίς δόλο την τήρηση του νόμου; Μήπως η εφαρμογή ενός καθημερινού ισοζυγίου θα απαλλάξει την εμφάνιση φαινομένων, όπου παρατηρείται η γαλακτοπαραγωγή σε ορισμένα γεωγραφικά διαμερίσματα να αυξομειώνεται απίστευτα από μέρα σε μέρα.
Και αν η ιχνηλασιμότητα διαμέσου του ισοζυγίου καλύπτει τους αγελαδοτρόφους και του μεταποιητές, τι γίνεται με τους εμπόρους τυροκομικών προϊόντων;
Δεν θα πρέπει και αυτοί να είναι καταγεγραμμένοι σε ένα μητρώο και να ελέγχονται για τις ποσότητες που εμπορεύονται. Είναι δυνατόν εν έτη 2009 οι ετικέτες τυροκομικών προϊόντων να αλλάζουν από την μια μέρα στην άλλη, παραπλανώντας τους καταναλωτές, οι οποίοι γίνονται έρμαια σε επιτήδειους, που αλλάζουν τις ημερομηνίες παραγωγής και πωλούν Προϊόντα Ονομασίας Προέλευσης (Π.Ο.Π) χρησιμοποιώντας ταυτότητες άλλων μεταποιητών, που τυγχάνουν να συνεργάζονται μαζί τους;
Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα της μεταποίησης αποτελεί και το τυρόγαλο. Ένα ακόμα παρεξηγημένο υποπροϊόν, που εξακολουθεί να ταλαιπωρεί κάθε μεταποιητική μονάδα. Είναι απαράδεκτο να μην υπάρχει μια στρατηγική για το τυρόγαλο από το Ελληνικό κράτος και τις περισσότερες φορές αυτό να καταλήγει στο έδαφος, ενώ θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί ανάλογα.
Μεγάλη παραπλάνηση καταναλωτή υπάρχει βέβαια και στο γιαούρτι. Δεν μπορεί να μιλάμε για φρέσκο γιαούρτι όταν αυτό παρασκευάζεται με άλλους τρόπους (και όχι με φρέσκο γάλα και μαγιά) και αποτελεί σύμφωνα με την νομοθεσία επιδόρπιο γιαουρτιού αλλά παρόλα αυτά να αναγράφεται στην ετικέτα ως φρέσκο γιαούρτι. Απαραίτητη λοιπόν η αναγραφή της διαδικασίας παραγωγής και η ενημέρωση του καταναλωτικού κοινού για την σημασία της επισήμανσης του γιαουρτιού.
Πολυδιάσπαση φορέων
Μιλάμε για έλεγχο γάλακτος και αναφερόμαστε σε τέσσερις φορείς δημοσίου ελέγχου : ΕΛΟΓΑΚ, ΕΦΕΤ, ΟΠΕΓΕΠ, ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗ. Η πολυδιάσπαση αυτή των φορέων ελέγχου προκαλεί σύγχυση στους επιχειρηματίες και τους υποχρεώνει στην ανάλωση σημαντικού χρόνου από την εργασία τους για συμμόρφωση προς τις απαιτήσεις της νομοθεσίας.
Προβλήματα όπως η διαφορετική συμπλήρωση εντύπων για κάθε φορέα, χωρίς την ανάλογη προσαρμογή στις υπάρχουσες συνθήκες καθώς και στην έλλειψη ζύμωσης αυτών των εντύπων με την ελληνική πραγματικότητα. Ειδικά σε επιχειρηματίες που μοναδικό εφόδιο έχουν την πολύχρονη εμπειρία τους και δεν έχουν την δυνατότητα προσαρμογής στις νέες συνθήκες γραφειοκρατίας που έχουν δημιουργηθεί. Συνθήκες οι οποίες ευνοούν την εξέλιξη επικίνδυνων παιχνιδιών από επιτήδειους, ειδικά όταν τα παιχνίδια αυτά παίζονται ανάμεσα στα όρια ελέγχου της κάθε υπηρεσίας, όπου πολλές φορές δημιουργούνται αναμφίβολα διάφορα παραθυράκια, που αναπτύσσουν επικίνδυνες καταστάσεις για την δημόσια υγεία και ασφάλεια. Χαρακτηριστικά παραδείγματα η ανάμειξη τυροκομικών προϊόντων, πολλές φορές ΠΟΠ, όπου αλλάζουν επωνυμίες και ημερομηνίες. Ταυτόχρονα ενδεικτική είναι και η αδυναμία των παραγωγών σκληρών τυριών να υπολογίσουν την ακριβή ποσότητα παραγωγής, λόγω της διαφορετικότητας σε βάρος του κάθε τυριού.
Μια λύση για την προστασία από τις αλλαγές που μπορούν να γίνουν εις βάρος του καταναλωτή, όπως η ημερομηνία παραγωγής και η προέλευση, θα ήταν και η παρασκευή τυροκομικών προϊόντων, τα οποία θα συνοδεύονται από ανάγλυφη ημερομηνία παραγωγής και ίσως και ανάγλυφου κωδικού μεταποιητικής μονάδας. Με αυτόν τον τρόπο δεν θα μπορούν να πωλούνται προϊόντα αμφιβόλου προέλευσης ως επώνυμα και ελληνικά.
Στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας που αναφέρει ότι η ασφάλεια των τροφίμων ξεκινάει από το χωράφι και καταλήγει στο πιάτο του καταναλωτή, θα πρέπει να ληφθεί μέριμνα και για τον έλεγχο των κτηνοτροφικών μονάδων, οι οποίες θα πρέπει να προσαρμοστούν στις τρέχουσες συνθήκες. Συνθήκες οι οποίες κάνουν λόγο για ορθή κτηνοτροφική πρακτική, με ιδιαίτερη σημασία στην ευζωία των ζώων και στον χειρισμό του γάλακτος από τον παραγωγό. Τα εμπόδια είναι μεγάλα, αλλά με υπομονή και επιμονή μπορεί και ο μικρός παραγωγός να κατευθυνθεί με μια στρατηγική, η οποία θα αναδεικνύει την ποιότητα των προϊόντων του και θα καλλιεργήσει ένα αίσθημα υπερηφάνειας για τον ίδιο και για το προϊόν που παράγει. Με σωστή καθοδήγηση η υπερηφάνεια αυτή μπορεί σταδιακά να περάσει και στον καταναλωτή, απολαμβάνοντας πλέον ένα ελληνικό προϊόν ασφαλές και υγιεινό.
Κρίνεται λοιπόν σκόπιμο η δημιουργία ενός ενιαίου φορέα ελέγχου, που θα έχει τον έλεγχο της παραγωγής, μεταποίησης και εμπορίας του γάλακτος από την εκτροφή ως την κατανάλωση. Στον φορέα αυτόν θα πρέπει να προσαρμοστούν και οι τέσσερις φορείς ελέγχου που αναφέρθηκαν, με επιπλέον προεκτάσεις στον έλεγχο της ορθής κτηνοτροφικής πρακτικής και της εμπορίας των γαλακτοκομικών προϊόντων. Ταυτόχρονα αυτός ο φορέας θα ασχοληθεί με την ίδρυση ενός κέντρου γενετικής βελτίωσης και πιστοποίησης ζώων, αξιοποιώντας τις ήδη υπάρχουσες υπηρεσίες, ο οποίος θα οδηγήσει στην εξασφάλιση της ποιότητας των ΠΟΠ γαλακτοκομικών προϊόντων, και όχι μόνο, διασφαλίζοντας τις ντόπιες φυλές ζώων.
Είναι απορροίας άξιο να βασίζεται η ανάπτυξη της ελληνικής κτηνοτροφίας από την εισαγωγή ξένων ζώων για την παραγωγή γάλακτος. Δεν είναι δυνατόν να διαφημίζονται ισπανικές και γαλλικές φυλές προβάτων και να μην προωθούνται ελληνικές φυλές όπως τα πρόβατα φυλής Χίου, τα πρόβατα φυλής Σφακίων κ.α. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι να εκτρέφονται μόνο ενσταυλισμένα ζώα και να μην εκμεταλλευόμαστε την προσαρμοστικότητα και την καταπληκτική δυνατότητα αξιοποίησης της χλωρίδας του τόπου μας από τις εγχώριες φυλές.
Παπαδόπουλος Δημήτριος
MSc Γεωπόνος
Μέλος ΓΕΩΤ.Ε.Ε
